Jesaja 49:1-13
1 ¶ Eilanden, hoor mij aan, verre volken, luister aandachtig. Al in de schoot van mijn moeder heeft de HEER mij geroepen, nog voor ze mij baarde noemde hij mijn naam. 2 Mijn tong maakte hij scherp als een zwaard, hij hield me verborgen in de schaduw van zijn hand; hij maakte me tot een puntige pijl, hij stak me weg in zijn pijlkoker. 3 Hij heeft me gezegd: ‘Mijn dienaar ben jij. In jou, Israël, toon ik mijn luister.’ 4 Maar ik zei: ‘Tevergeefs heb ik me afgemat, ik heb al mijn krachten verbruikt, het was voor niets, het heeft geen zin gehad. Maar de HEER zal me recht doen, mijn God zal me belonen.’ 5 Toen sprak de HEER, die mij al in de moederschoot gevormd heeft tot zijn dienaar om Jakob naar hem terug te brengen, om Israël rond hem te verzamelen-dat ik aanzien zou genieten bij de HEER en dat mijn God mijn sterkte zou zijn. 6 Hij zei: ‘Dat je mijn dienaar bent om de stammen van Jakob op te richten en de overlevenden van Israël terug te brengen, dat is nog maar het begin. Ik zal je maken tot een licht voor alle volken, opdat de redding die ik brengen zal tot aan de einden der aarde reikt.’ 7 ¶ Dit zegt de HEER, de bevrijder, de Heilige van Israël, tegen hem die smadelijk veracht wordt, die door vreemde volken wordt verafschuwd, die dienaar is van vreemde heersers: Koningen zullen dit zien en opstaan, vorsten buigen diep voorover, omwille van de HEER, die betrouwbaar is, de Heilige van Israël, die jou heeft uitgekozen. 8 Dit zegt de HEER: In het uur van mijn genade geef ik je antwoord, op de dag van de redding zal ik je helpen. Ik zal je behoeden, ik neem je in dienst voor mijn verbond met de mensen, om het land weer op te richten, om het verlaten erfgoed in eigendom terug te geven, 9 om tegen gevangenen te zeggen: ‘Ga in vrijheid!’ en tegen wie in het duister verblijft: ‘Kom te voorschijn!’ Langs wegen zullen zij weiden, op iedere kale heuvel vinden ze weidegrond. 10 Ze zullen dorst noch honger lijden, de zinderende hitte zal hen niet kwellen en de zon zal hen niet steken, want hij die zich over hen ontfermt, zal hen leiden en hen naar waterbronnen voeren. 11 Ik effen al mijn bergen tot een weg, ik zal mijn paden plaveien. 12 Kijk! Zij daar komen van ver, en kijk, zij uit het noorden, en uit het westen, en zij uit het land van Syene. 13 ¶ Juich, hemel! Jubel, aarde! Bergen, breek uit in gejuich! De HEER heeft zijn volk getroost, hij heeft zich over de armen ontfermd. (NBV)
Hier beginnen we in het tweede deel van het boek van de Tweede Jesaja. Maar nu gaat het niet meer over het opheffen van de ballingschap en de rol van Cyrus en zo, maar over de terugkeer naar Jeruzalem en de hervestiging van de Tempel op de berg Sion. De Profeet begint zijn lied met het bezingen dat hij van zijn geboorte af aan een werktuig mocht zijn in de hand van God. Dat hij zijn taalvaardigheid heeft gekregen om dienaar van God te zijn. Dienaar mag hij zijn in het verzamelen van Israël en het terugbrengen van het volk naar het land Israël. Dat zal bewondering afdwingen en eerbied voor de God van Israël die dat allemaal mogelijk heeft gemaakt. Als God de profeet hier al vanaf zijn geboorte voor heeft bestemd en de profeet ook heeft uitgerust met de capaciteiten die daar voor nodig waren dan rijst de vraag of die profeet het ook gemakkelijk heeft gehad met die taak? Dat zou het voor ons immers ook eenvoudig maken om er achter te komen welke taak God voor ons heeft weggelegd. Maar nauwkeurige lezing van het gedeelte van vandaag leert ons dat de profeet het helemaal niet gemakkelijk heeft gehad. Tevergeefs heeft hij zich afgemat, al zijn krachten zijn verbruikt, het heeft allemaal geen zin gehad.
We moeten aannemen dat de profeet zich consequent heeft gehouden aan de Wet van God zoals die op Sion werd bewaard. Sommige geleerden menen dan ook dat met de ik die hier spreekt niet de profeet wordt bedoeld maar Jeruzalem sprekend wordt ingevoerd. Maar het is de profeet die als dienaar wordt geroepen en dienaren kunnen nog zo hard werken het lukt niet altijd, het lukt zeker niet op eigen kracht. Ook de ballingen zullen moeten kunnen volhouden als ze terugkeren. Elders in de Bijbel lezen we daar ook een verhaal over en dan blijkt dat ze de muren van Jeruzalem moesten opbouwen met in ene hand de stenen en het cement en in de andere hand het zwaard. En geef toe, wij kennen dat toch ook die vermoeidheid? Hoe vaak is er niet geroepen om vrede, is er geschreeuwd om gerechtigheid. Hoe veel acties zijn er al wel niet geweest om hongerige kindertjes te voeden, om weer nieuwe weeshuizen te bouwen, om medicijnen voor zieken te kunnen kopen. Het lijkt er niet altijd op dat het beter wordt op aarde. Maar de Apartheid in Zuid-Afrika is verdwenen en we kunnen de mensen daar nu helpen om een welvarende samenleving op te bouwen.
De armen worden nooit en nimmer vergeten zegt de Profeet in het gedeelte van vandaag. Sion klaagt wel dat zij is vergeten maar de plaats waar het Heb-Uw-Naaste-Lief-Als-Uzelf zou moeten worden bewaard zal worden herbouwd en daarmee zal ook die richtlijn weer onverkort tot leven komen. Het is bar wennen voor de ballingen in Babel. Die koning Cyrus had wel mooi praten met zijn bevel om terug te keren en de Tempel te herbouwen maar zo’n onderneming roept allereerst een hoop vragen op. Hoe zit het met de vreemde volken die handenwrijvend langs de weg stonden om de ballingen voorbij te zien komen op weg naar Babel? De Tempel in Jeruzalem is verwoest en de Ark met de stenen platen zijn verdwenen. Hoe moet dat met de Godsdienst? Maar niet alleen uit Babel zal het volk terugkeren. Er wordt ook gesproken over Syene, dat ligt in het zuiden van Egypte, waar nu Aswan is. Daar was vanouds een garnizoen van Joodse soldaten en ook die komen terug zegt de profeet. De successen van de armen moeten ook ons inspireren om ons dag in dag uit in te zetten voor die betere wereld, voor dat Koninkrijk van God. Dat koninkrijk is onafwendbaar, dat komt er echt, daar mogen we ook vandaag aan werken.