Spreuken 13:13-25
13 Wie een gebod veracht, zal daarvoor de prijs betalen, wie het in acht neemt, wordt beloond. 14Â De lessen van de wijze zijn een bron van leven, ze laten je ontkomen aan de strikken van de dood. 15Â Inzicht maakt een mens geliefd, trouweloosheid brengt hem op een kronkelig pad. 16Â Een verstandig mens handelt met overleg, een dwaas spreidt onverstand tentoon. 17Â Een onbetrouwbare bode brengt onheil teweeg, een betrouwbare boodschapper redt. 18Â Wie zich niet laat terechtwijzen, wachten armoede en schande, wie berispingen aanvaardt, wordt geëerd. 19Â Vervuld verlangen is een groot genot, een dwaas gruwt als hij zich niet inlaat met het kwaad. 20Â Wie met wijzen omgaat, wordt zelf wijs, wie met dwazen verkeert, is er ellendig aan toe. 21Â Zondaars treft ellende, rechtvaardigen wacht een beloning. 22 Een goed mens laat ook een kleinkind een erfdeel na, een zondaar vergaart bezit voor een rechtvaardige. 23Â Het pas ontgonnen land schenkt arme mensen overvloed, onrecht rukt het van hen weg. 24 Wie zijn zoon de stok onthoudt, haat hem, wie hem liefheeft, tuchtigt hem. 25 Wanneer een rechtvaardige eet, wordt hij verzadigd, een goddeloze houdt een hongerige maag.(NBV)
Vandaag een stukje uit het boek Spreuken waarvan één vers een aantal jaren geleden nog de nodige stof deed opwaaien. Er zijn mensen die elke zin uit de Bijbel letterlijk willen toepassen, zelfs buiten het verhaal waarin die zin ons wordt verteld. Dat gold ook voor de zin uit het gedeelte van vandaag waar over een stok en tuchtiging wordt gesproken. Oppervlakkig gelezen staat daar immers dat je je zoon met een stok moet slaan. Nu dat staat er niet. Je moet je zoon wel bij de les houden, wie wil zijn kinderen niet tot nuttige burgers opvoeden, maar die stok kan dan ook de aanwijsstok zijn waarmee je je zoon attent maakt op belangrijke voorwerpen in je omgeving. Bedenk ook dat de rollen waarop de Bijbel in het Hebreeuws geschreven staat gelezen worden met een stok waaraan een handje zit, een jad. Je zult je zoon een dergelijke stok moeten gunnen, want juist uit de Bijbel kan een kind leren hoe zich als een volwassene te gedragen.
Denk nu niet dat een dergelijke uitleg van een Bijbeltekst een welkom goedpraten van een verderfelijke praktijk is. De Rabbijnen stellen dat elke Bijbeltekst op 70 verschillende manier kan worden uitgelegd en dat elk van die manieren de juiste is. Het gaat in het gedeelte dat we vandaag uit het boek Spreuken lezen om het inzicht. Eerst nadenken, dan doen. Eerst luisteren, dan spreken. Het gaat in het leven niet alleen om hebben en houden, zeker niet om meer en nog meer, maar om liefhebben en houden van. Dat gaat niet vanzelf. Daar is studie voor nodig. Daar zijn gesprekken voor nodig. Samen met anderen zul je keuzes moeten formuleren en de voors en tegens afwegen. Nog beter is het de verschillende keuzemogelijkheden te bezien in het licht van de Wet van de liefde, komen er mensen door te kort of maakt het de armen sterker, bevrijdt het mensen van armoede en onderdrukking,
Wie de Bijbel letterlijk wil nemen, van kaft tot kaft, ontkomt er niet aan op zoek te gaan naar het hart van de Bijbel. Volgens Psalm 119 is dat hart van de Bijbel te vinden in de geboden die zich laten samenvatten als heb God lief boven alles en je naaste als jezelf. Die geboden, die richtlijnen voor de menselijke samenleving worden daar bezongen als een licht op je pad. Het is ook een leeslamp een lamp die je over elke Bijbeltekst kan laten schijnen. Zeker als het gaat om het boek Spreuken. In dat boek gaat het om de Wijsheid en het begin van de Wijsheid is het volgen van God door het betrachten van gerechtigheid. Al het andere is uitwerking van die geboden. En je zoon slaan met een stok kan onder geen omstandigheid betekenen dat je je zoon iets leert van de Liefde van God zoals die door de ene mens aan de andere getoond kan worden. Dat kan wel als je je zoon leert om van tijd tot tijd de Bijbel te lezen, om zich te bekwamen in de Wijsheid. Dat laatste mogen we dag in dag uit ook zelf weer doen, elke dag opnieuw, ook vandaag.