Deuteronomium 28:1-14
1 Mozes sprak: ‘Als u de HEER, uw God, gehoorzaam bent en al zijn geboden, zoals ik ze u vandaag heb voorgehouden, zorgvuldig naleeft, zal hij u hoog boven alle andere volken op aarde verheffen. 2 En omdat u hem gehoorzaamt, zullen u deze zegeningen toevallen: 3 Gezegend zult u zijn in de stad en gezegend op het land. 4 Gezegend is de vrucht van uw schoot, de vrucht van uw land en de vrucht van uw vee: de dracht van uw runderen, schapen en geiten. 5 Gezegend is de oogst die u binnenhaalt en het deeg dat u kneedt. 6 Gezegend zult u zijn in uw komen en uw gaan. 7 De HEER zal u de overwinning schenken op alle vijanden die u aanvallen: als één man zullen ze op u afkomen, maar naar alle kanten stuiven ze uiteen. 8 De HEER zal zijn zegen laten rusten op uw voorraadschuren en op alle arbeid die u verricht. Hij zal u zegenen in het land dat hij u geeft. 9 De HEER zal zijn plechtige belofte gestand doen en u tot een volk maken dat aan hem is gewijd; u leeft immers de geboden van de HEER, uw God, na en volgt de weg die hij wijst. 10 Alle andere volken zullen opmerken dat u de HEER toebehoort, en ze zullen hoog tegen u opzien. 11 De HEER zal u ruim bedelen met kinderen en ook uw vee en uw akkers overvloedig zegenen, wanneer u straks het land bewoont dat de HEER u zal geven, zoals hij uw voorouders onder ede heeft beloofd. 12 De HEER zal de rijk gevulde schatkamer van de hemel openen om uw akkers op de juiste tijd regen te geven. Hij zal uw arbeid op het land zo zegenen dat u aan veel volken leningen kunt verschaffen, zonder ooit zelf te hoeven lenen. 13 De HEER zal u altijd de eerste plaats laten bekleden en nooit de laatste. U zult iedereen voorbijstreven en nooit achteropraken, als u de geboden van de HEER, uw God, gehoorzaamt en ze strikt naleeft. 14 Wijk dan ook op geen enkele manier van de geboden af zoals ik ze u vandaag heb voorgehouden, door achter andere goden aan te lopen en die te vereren. (NBV)
Als je leeft volgens de richtlijnen voor de menselijke samenleving, je naaste liefhebt als jezelf, zorgt voor de vreemdeling, de weduwe en de wees, zorgt voor recht en vrede dan zul je gezegend worden is de samenvatting van het stuk uit de Bijbel dat we vandaag lezen. Die richtlijn voor de menselijke samenleving, de leer van Mozes, is dus niet een Wet waaraan je je moet houden in de zin waaraan wij ons aan wetten moeten houden maar die Wet moet je zien te vervullen, zo zal de wereld er uit moeten gaan zien. Alles wordt dan gezegend, je huis, je oogst, je werk, je rust, ja zelfs de vrucht van je schoot. Maar wat is dat gezegend dan eigenlijk. Leuk natuurlijk dat iemand het zegent, we herinneren ons nog wel dat het iets goeds is, maar wat moet je er mee? Veel mensen hebben vroeger leren bidden voor het eten, “Here zegen deze spijze amen” Dit bidden is veel mensen vergaan en aarzelend zei iemand eens dat de zegen wel in het brood zat ingebakken. In de Bijbel wordt gezegend vaak gebruikt in de zin van “tot heil”, dat brengt iets goeds, het beantwoordt dan ook aan de wezenlijke bestemming.
En daarmee is de uitspraak dat je gezegend zult zijn, geworden tot de boodschap dat je tot zegen zult zijn. Je kan iets goeds betekenen, je vervult ook je bestemming. Alles wat je meebrengt kan iets goeds betekenen. En dan mag je ook anderen zegenen. In de kerken is het uitspreken van de zegen nogal iets plechtigs, wat maar het liefst overgelaten wordt aan gestudeerde voorgangers, maar dat is ten onrechte. Zorgen dat ook je naaste iets goeds gaat betekenen en alles wat je naaste meebrengt, is immers het gevolg van het vervullen van de richtlijn tot Liefde. En daarmee krijgt dat rare woord “zegen” een heel nieuwe betekenis voor het dagelijks leven. Brengt wat we doen iets goeds teweeg, worden de armen er beter van, bevrijdt het de onderdrukten, heeft het iets te betekenen voor de vreemdeling, de weduwe en de wees? Vragen die we van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat kunnen stellen. Vragen ook die we aan anderen mogen stellen. Is het tot zegen wat je doet? Is het tot zegen wat je bezit? Is het tot zegen wat je op deze zaterdag koopt? Is het tot zegen waarmee je je op deze zaterdagavond vermaakt? Niet dat er allerlei wetjes en regeltjes van fatsoen zijn waar je je aan moet houden, nee integendeel, het gaat om de vraag of het andere mensen net zoveel goed doet als het jou doet.
De zegen zit dus niet in het brood gebakken, de zegen komt pas als het brood is gebroken en gedeeld met anderen. Daarom vieren ze morgen in veel kerken, ook Protestantse kerken, een maaltijd, om dat zegenen van elkaar te oefenen. Wie de Wet bekijkt zoals de Heidenen de Wet bekijken, je moet je er aan houden dus alles moet eigenlijk hetzelfde blijven, weet dat je ook wel eens Wetten breekt en op het breken van de Wet staat straf. In de Kerk doet men dan of God die straf uitdeelt en als je berouw hebt van het breken van de Wet je genade geeft. Maar dat is geen Bijbelse manier van kijken. Genade is het dat God het zo heeft ingericht dat de richtlijnen waarvoor je in beweging moet komen ook echt vervuld kunnen worden, dat je echt ziet dat de hongerigen gevoed zijn en de gevangenen bevrijd. Genade is ook dat je elke dag er weer opnieuw mee mag beginnen, beginnen mag de Wet van de Liefde te vervullen, ook vandaag weer. Voor die genade mogen we ook dankbaar zijn, het maakt je toch blij dat je weet dat je de samenleving zo mag veranderen dat recht en gerechtigheid, dat Liefde, haar grondslag wordt.