Jozua 9:16-27
16 Maar drie dagen nadat ze dit verdrag met hen gesloten hadden, ontdekten ze dat de Chiwwieten niet ver weg maar juist dichtbij woonden. 17 De Israëlieten waren namelijk verder getrokken en na drie dagen bij hun steden gekomen: Gibeon, Kefira, Beërot en Kirjat-Jearim. 18 Maar de Chiwwieten werden niet door hen gedood, omdat de stamhoofden hun dat bij de HEER, de God van Israël, hadden gezworen. De hele volksvergadering beklaagde zich hierover bij de stamhoofden, 19 maar die zeiden: ‘We hebben het hun gezworen bij de HEER, de God van Israël, dus we kunnen ze niets doen. 20 We moeten onze eed gestand doen en ze in leven laten, anders roepen we de woede van de HEER over ons af omdat we onze eed hebben geschonden. 21 Dus ze moeten blijven leven.’ De stamhoofden voegden hier echter aan toe: ‘Maar we kunnen ze voortaan voor heel Israël hout laten hakken en water laten putten.’ Aldus werd besloten. 22 Jozua liet hen bij zich roepen en vroeg hun: ‘Waarom hebt u ons bedrogen door te zeggen dat u heel ver van ons vandaan woont, terwijl u in dit gebied woont? 23 Vervloekt bent u! U zult voor altijd onze slaven zijn, houthakkers en waterputters voor het heiligdom van mijn God.’ 24 De Chiwwieten antwoordden Jozua: ‘We hoorden steeds weer dat de HEER, uw God, zijn dienaar Mozes had opgedragen het hele land tot uw bezit te maken en alle inwoners uit te roeien. We werden doodsbang voor u. Daarom hebben we het gedaan. 25 Maar nu zijn we in uw macht. Doe met uw dienaren wat naar uw oordeel goed en rechtvaardig is.’ 26 En Jozua deed dat. Hij beschermde hen tegen de Israëlieten: hij doodde hen niet, 27 maar maakte hen op die dag tot houthakkers en waterputters voor heel Israël en voor het altaar van de HEER, dat op een plaats zou komen die de HEER zou kiezen. Ze zijn dit tot op de dag van vandaag. (NBV)
Er zijn later natuurlijk vragen gesteld. Waarom hadden Chiwwieten uit Gibeon zo’n bijzondere positie in Israël? Ze waren de houthakkers en putten water voor de Tempel in Jeruzalem. Daar mochten helemaal geen niet Israëliers komen. Dat was heilige grond. Daar stond een groot koperen waterbekken voor de rituele reinigingen die moesten plaatsvinden voordat er offers gebracht konden worden. En die mensen uit Gideon hadden daar een mooie baan aan. Ze zullen in de loop van de jaren wel vaak aangezien zijn voor illegale gastarbeiders. Maar dan werd weer het verhaal verteld over de Gibeonieten die een verdrag sloten met Jozua op grond van de Tora, omdat ze uit de Tora het verhaal hadden gehoord dat ze uitgeroeid moesten worden en omdat ze geloofden dat de God van Israël ook echt meende wat aan zijn volk werd opgedragen. Hun aanwezigheid in de Tempel was volgens dit verhaal een voorbeeld voor het hele volk, vertrouw op de God van Israël en je zult leven.
Het is hen niet altijd goed gegaan. Israël wilde immers leven zoals de andere volken ook leefden, met een eigen koning en zo. En koningen, machthebbers en grote partijen houden niet van de opvang van vreemdelingen. Die zien ze maar al te graag als vijanden. Zo ging het ook met de inwoners van Gibeon. Toen Israël een koning had zoals de andere volken, koning Saul, toen liet deze een heleboel mannen uit Gibeon doden omdat ze wel eens met de vijand konden heulen. Dit ingaan tegen de uitdrukkelijke wens van de God van Israël, de verdragen die gesloten zijn ook na te komen, luidde de ondergang van koning Saul en de komst van koning David in. Iedere Israëliet die het verhaal van Saul hoorde zal zich toch een beetje schuldig hebben gevoeld. Net als wij zouden moeten doen als we horen dat vreemdelingen die vluchten voor het schenden van mensenrechten hier geen bescherming krijgen maar ook hun mensenrechten geschonden dreigen te worden.
En het bedrog van de Gibeonieten? Je mag een ander toch niet zo bedriegen? Door bedrog en oplichting hadden ze hun verdrag weten af te dwingen. Natuurlijk de stamoudsten en Jozua hadden niet eerst de Heer geraadpleegd voor ze het verdrag sloten, maar dat maakt die vreemdelingen uit Gibeon niet minder leugenaars en liegen mag toch niet? De leugens van Gibeon hebben een heleboel mensen het leven gered. Er kwam geen oorlog, ze werden beschermd. Er werden geen Israëlieten gedood en er werden geen inwoners van Gibeon gedood. Wat dat betreft hadden de leden van het verzet in de Tweede Wereldoorlog er van geleerd. Om anderen te redden, Joden, onderduikers, verzetsmensen, mocht je liegen. Dat deden ze in de Tweede Wereldoorlog overigens niet zonder discussie. Eén van de kerkvaders heeft ooit een boekje geschreven waarin hij op grond van Bijbel aan wilde tonen dat je nooit, nergens ergens over mocht liegen. Maar de armen zijn niet heilig, de onderdrukten geen perfecte voorbeelden. Hen gaat het over overleven, het leven van zichzelf en hun naasten redden. Juist vanwege dat leven is de God van Israël aan hun kant, leugen of geen leugen. Wij mogen daar nog wel eens aan denken als we het hebben over de gastvrijheid voor vreemdelingen die op de vlucht gedwongen zijn.