Jeremia 19:1-15
1-2 Dit zei de HEER: ‘Koop een aarden kruik en ga met enkele oudsten van het volk en van de priesters de stad uit. Ga naar het Hinnomdal bij de Schervenpoort en verkondig daar wat ik je zeg: 3 Luister naar de woorden van de HEER, koningen van Juda en inwoners van Jeruzalem. Dit zegt de HEER van de hemelse machten, de God van Israël: Ik zal zulk onheil over deze stad brengen dat de oren van wie ervan hoort zullen tuiten. 4 Want ze hebben mij verlaten, ze hebben deze plaats geschonden en er wierook gebrand ter ere van andere goden, die zij, hun voorouders en de koningen van Juda nooit hebben gekend. Ze hebben deze plaats doen druipen van onschuldig bloed 5 en er offerplaatsen gebouwd om hun kinderen als offer voor Baäl te verbranden. Dat heb ik nooit geboden, nooit gezegd en nooit gewild. 6 Daarom, de dag zal komen-spreekt de HEER dat deze plaats niet meer Tofet of Hinnomdal wordt genoemd, maar Moorddal. 7 Daar breek ik de plannen van Juda en Jeruzalem stuk, ik laat hen ombrengen door hun vijanden, door allen die hun naar het leven staan. De lijken van dit volk geef ik als prooi aan roofvogels en wilde dieren. 8 Ik maak van deze stad een voorwerp van spot en ontzetting. Ieder die er komt zal huiveren om het onheil dat haar getroffen heeft, ieder zal de adem in de keel stokken. 9 Ik laat de mensen het vlees van hun eigen zonen en dochters eten; men zal elkaars vlees eten, zo’n gebrek zal er zijn, tot zo grote wanhoop zal de vijand die hun naar het leven staat, hen gedurende het beleg drijven. 10 ¶ Sla in aanwezigheid van de mannen die je vergezellen de kruik stuk 11 en zeg tegen hen: Dit zegt de HEER van de hemelse machten: Zo zal ik dit volk en deze stad stukslaan. Zoals iemand een kruik aan stukken slaat, zo zal ik Tofet treffen-onherstelbaar. Omdat er nergens anders plaats meer is, zullen ze hun doden zelfs in dit dal begraven.12-13 En met de stad en haar inwoners zal ik hetzelfde doen-spreekt de HEER. De huizen van Jeruzalem en de paleizen van de koningen van Juda, ja alle huizen waar men op de daken wierook heeft gebrand voor het sterrenleger aan de hemel en wijnoffers heeft gebracht aan andere goden, worden zo onrein als Tofet.’14 En Jeremia ging vanuit Tofet, waar de HEER hem naartoe gezonden had om te profeteren, naar de voorhof van de tempel en zei tegen de aanwezigen: 15 ‘Dit zegt de HEER van de hemelse machten, de God van Israël: Ik breng over deze stad en de omliggende steden al het onheil dat ik aangekondigd heb, want de inwoners weigeren hardnekkig naar mijn waarschuwingen te luisteren.’ (NBV)
In de jaren 20 van de vorige eeuw ontstond in Amerika de georganiseerde misdaad. Kinderen en kleinkinderen van emigranten, vooral afkomstig uit Italië, vormden misdaadbenden die zich ontwikkelden tot wat later de Mafia is gaan heten. Hoe kwam het toch dat in het land van de onbegrensde mogelijkheden, waar democratie heerste, waar recht en gerechtigheid heerste, waar volgens de overlevering niemand arm hoefde te zijn zulke gewelddadige intens misdadige organisaties konden groeien. Amerika zou Amerika niet zijn als daar in de loop van de jaren niet diepgaand naar is gestudeerd. De resultaten van die studies waaiden in de jaren 50 van de vorige eeuw naar Nederland over. Ook hier waren er mensen die er lessen uit wilden trekken want men had in Amerika ontdekt dat samenlevingen niet vanzelf ontstonden.
Daar moest je leiding aan geven en daar moest je vorm aan geven. Of je moest eeuwen wachten en oorlog en ellende voor lief nemen. Nu kwam er na de tweede wereldoorlog een beweging op gang waarbij er hier steeds minder mensen op het platteland gingen wonen en steeds meer mensen in steden. In die naoorlogse wijken moest de samenleving dus opgebouwd worden. In de jaren 60 en 70 werd die noodzaak nog groter toen er zogenaamde gastarbeiders werden aangetrokken om het tekort op onze arbeidsmarkt aan te vullen. Een hele beweging van opbouwwerkers ging aan de slag en vaak met succes. Maar toen in de jaren 80 CDA en VVD samen aan de macht kwamen werd al hun werk wegbezuinigd. Samen moest maar vanzelf gaan.
Waarom zitten we dan nu met spanningen tussen bevolkingsgroepen? Met groepen jongeren die ontsporen? Het antwoord zit nog steeds in die Amerikaanse studies, maar het is gegaan als met de kruik van Jeremia, door onverschilligheid en het najagen van eigenbelang, winst, profijt en uiterlijk vertoon, is de kruik te barsten gegaan, kapot geslagen door politici die eerder lastenverlichting dan samenlevingsopbouw willen. We krijgen wat we oogsten roept Jeremia. Het mag dan lang geleden zijn dat hij dat riep, hij heeft ook vandaag nog gelijk. In onze dagen is er zo bezuinigd op de jeugdzorg dat er kinderen aan dood gaan Het opbouwen van een echte samenleving vergt ons aller inzet. Als je er niet mee bezig bent moet je misschien dit weekeinde nog beginnen.