Johannes 13:1-15
1 Het was kort voor het pesachfeest. Jezus wist dat zijn tijd gekomen was en dat Hij uit de wereld terug zou keren naar de Vader. Hij had de mensen die Hem in de wereld toebehoorden lief, en zijn liefde voor hen zou tot het uiterste gaan. 2 Jezus en zijn leerlingen hielden een maaltijd. De duivel had intussen Judas, de zoon van Simon Iskariot, ertoe aangezet om Jezus uit te leveren. 3 Jezus, die wist dat de Vader Hem alle macht had gegeven en dat Hij van God was gekomen en weer naar God terug zou gaan, 4 stond tijdens de maaltijd op. Hij legde zijn bovenkleed af, sloeg een linnen doek om 5 en goot water in een waskom. Hij begon de voeten van zijn leerlingen te wassen, en droogde ze af met de doek die Hij omgeslagen had. 6 Toen Hij bij Simon Petrus kwam, zei deze: ‘U wilt toch niet mijn voeten wassen, Heer?’ 7 Jezus antwoordde: ‘Wat Ik doe, begrijp je nu nog niet, maar later zul je het wel begrijpen.’ 8 ‘O nee,’ zei Petrus, ‘míjn voeten zult U niet wassen, nooit!’ Jezus zei: ‘Als Ik ze niet mag wassen, kun je niet bij Mij horen.’ 9 ‘Dan niet alleen mijn voeten, Heer,’ antwoordde Simon Petrus, ‘maar ook mijn handen en mijn hoofd!’ 10 Hierop zei Jezus: ‘Wie gebaad heeft hoeft alleen nog zijn voeten te wassen, hij is al helemaal rein. Jullie zijn dus rein – maar niet allemaal.’ 11 Hij wist namelijk wie Hem zou uitleveren, daarom zei Hij dat ze niet allemaal rein waren. 12 Toen Hij hun voeten gewassen had, deed Hij zijn bovenkleed aan en ging weer naar zijn plaats. ‘Begrijpen jullie wat Ik gedaan heb?’ vroeg Hij. 13 ‘Jullie zeggen altijd “meester” en “Heer” tegen Mij, en terecht, want dat ben Ik ook. 14 Als Ik, jullie Heer en jullie meester, je voeten gewassen heb, moet je ook elkaars voeten wassen. 15 Ik heb een voorbeeld gegeven; wat Ik voor jullie heb gedaan, moeten jullie ook doen. (NBV21)
Pedicures weten het het best. Als je de voeten van iemand verzorgt ben je met een uiterst intieme bezigheid aan de gang. Pedicures horen ook de meest intieme verhalen. De voeten wassen zoals Johannes dit vertelt is daarom een uiterst bijzondere bezigheid die in een aantal kerken vandaag ook ritueel wordt uitgevoerd. Maar als het een religieus ritueel is waar staat het dan voor? In de andere verhalen in de Bijbel over deze voetwassing staat deze aan het begin van de maaltijd, als de gasten binnen komen zeg maar, een gebruikelijke handeling, meestal verricht door een slaaf. Johannes zet de voetwassing midden in de maaltijd en laat de aard van de maaltijd verder in het midden. Bij Johannes gaat het om de positie van Jezus van Nazareth. En met de voetwassing plaatst Jezus van Nazareth zich op gelijke voet met zijn volgelingen, zelfs met de volgeling die hem zou verraden.
Net heeft het volk hem ontvangen als een koning of de koning doet afstand van de troon om te roepen dat een slaaf niet minder is dan zijn heer. Het Pesach feest waarom ze naar Jeruzalem waren gekomen vierde de bevrijding uit de slavernij en met die viering schaft Jezus van Nazareth elke vorm van slavernij af. In het Koninkrijk van Jezus van Nazareth begint de Heer met de nederigste dienst die denkbaar is, de voetwassing. Misschien zou hij vandaag de dag iets anders doen. Bedenk maar wat de nederigste dienst is die je samen voor elkaar zou doen. In kloosters is daar nog al eens over nagedacht. En dan komt men vaak op het schoonmaken van de gangen en toiletten. In de wereld is het ondenkbaar dat de minister van integratie eerst een toilet in een buurthuis schoon gaat maken voor hij gaat praten over beleid en steun bij het inlopen van achterstanden. Het is ondenkbaar dat de minister van defensie eerst de geweren poetst van de soldaten in Mali, of een latrine gaat graven, voordat hij nieuwe besluiten neemt over uitzending van militairen.
Er wordt tegenwoordig veel gesproken over Christelijk leiderschap. Cursussen alom over de vraag wat een Christelijke leider nodig heeft om leiding te kunnen geven in de geest van Jezus van Nazareth. In het gedeelte dat we vandaag lezen staat het antwoord en dat is heel eenvoudig. Een Christelijk leider heeft een handdoek nodig en een kom met water. Meer is niet nodig. Een christelijk leider begint immers met het wassen van de voeten van hen die hem als leider zouden moeten erkennen. En als hij klaar is met de voetwassing zet hij zich als gelijke in de groep door ook de anderen uit te nodigen elkaars voeten te wassen. Wat blijft er dan van je gezag over is de vraag die cursusleiders dan stellen. Wij kijken op tegen onze leiders, in de Bijbel gaat God, en dus Jezus ook, naast de minsten staan. Zij moeten zeggen wat er nodig is en daarmee bepalen de minsten wat er moet gebeuren en niet van boven af. Jezus leert ons dat leiding geven dienen is en als je werkelijk in verandering gelooft dan zal dat gebeuren ook. Elke dag naar de minsten luisteren dus, ook vandaag weer.