Spreuken 27:12-27
12 Wie verstandig is, ziet het gevaar en hoedt zich ervoor, wie onverstandig is, gaat eraan voorbij en wordt gestraft. 13 Stond iemand borg voor een lichtzinnig mens, neem dan gerust zijn mantel, en verpand die maar aan een lichtzinnige vrouw. 14 Wie zijn buurman ‘s ochtends luid begroet, wekt de indruk dat hij hem vervloeken wil. 15 Als een dak dat altijd lekt wanneer het regent, zo is een vrouw die steeds weer ruzie zoekt. 16 Wie haar in toom probeert te houden, is als iemand die de wind wil vangen of olie denkt te grijpen. 17 Zoals men ijzer scherpt met ijzer, zo scherpt een mens zijn medemens. 18 Wie een vijgenboom met zorg omringt, zal zijn vruchten eten, wie zorg heeft voor zijn heer, wordt door hem gerespecteerd. 19 Zoals water het gezicht weerspiegelt, zo weerspiegelt het hart de mens. 20 De afgrond van het dodenrijk raakt nooit verzadigd, en ook de ogen van een mens krijgen nooit genoeg. 21 De smeltkroes toetst het zilver, de oven toetst het goud, de toets voor een mens is zijn faam. 22 Al leg je een dwaas in een vijzel en stamp je hem tussen de graankorrels fijn, zijn dwaasheid stamp je er niet uit. 23 Weet hoe het met je schapen en geiten gaat, zorg goed voor je kudde. 24 Er is niet altijd overvloed, en ook een kroon gaat niet altijd over op het volgende geslacht. 25 Als het eerste gras gemaaid is en het nieuwe opschiet en je in de bergen hebt gehooid, 26 heb je jonge rammen voor je kleding, koop je met je bokken een stuk grond, 27 en voorzien je geiten je van melk in overvloed, voor jou, je huis en je slavinnen. (NBV)
Jezus van Nazareth zou het veel later zo zeggen “Aan de vruchten herkent men de boom”. Er zijn opvoeders en leraren in soorten. De een is streng, de ander soepel, de een geeft voortdurend aanwijzingen en informatie, de ander stimuleert zijn leerlingen op zelf op zoek te gaan naar antwoorden en stelt alleen vragen. Welke de beste is is niet te zeggen. Alleen de leerlingen laten zien wat een goede opvoeder of leraar is. Daarom spoort de Spreukenschrijver zijn zoon aan om wijs te zijn, om dus de Weg van de God van Israël te volgen, want dan blijkt dat ook de Spreukenschrijver een goede leraar en opvoeder is. Daarom is het goed ook bij het onderwijzen en opvoeden altijd die Weg van heb uw naaste lief als uzelf in de gaten te houden. Kinderen vroeg leren op te komen voor de zwakken, te zorgen voor hen die zorg nodig hebben, zich in te zetten voor een ander levert later veel op. Maar een goede opvoeder is niet altijd even serieus, er moet ook ontspannen kunnen worden, er moet zeker gelachen kunnen worden.
Soms moet je mensen niet vertellen wat ze verkeerd doen maar het ze laten zien, of voelen. Een vrouw die steeds weer ruzie zoekt in toom houden heeft geen enkele zin, ze is als een dak dat altijd lekt als het regent en haar in toom willen houden is als het vangen van de wind of het grijpen van olie. Een les voor mannen en een les voor vrouwen, er wordt in de lessen van het boek Spreuken geen onderscheid gemaakt. Je leert sociale vaardigheden alleen in de contacten van mens tot mens. Hoe goed je je best ook doet je weet het nooit altijd beter dan ieder ander, je maakt altijd wel een keer fouten. En net als jij weet ook een ander het niet altijd helemaal goed, maakt ook de ander van tijd tot tijd fouten. Maak je daarom niet gemakkelijk af van de zorg die van je gevraagd wordt, luister zoals de kweker naar de vijgenboom luistert en die verzorgt zoals die boom dat nodig heeft, opdat er veel vruchten komen, zo kun je ook voor een ander zorgen.
We hebben immers maar één Heer, die ons vraagt voor de minsten te zorgen. En alleen wat met je hart wordt gedaan, met liefde wordt gedaan, heeft dus waarde, begeren van aardse zaken leidt tot de dood, maar als je bekend staat als een vriendelijk en zorgzaam mens leeft dat ook na je dood voort. En maak je niet druk om een dwaas, dat is verspilde energie. In de landbouwsamenleving van Israël worden hier de boeren aangesproken. Soms moeten ze het voedsel voor hun vee bijeen sprokkelen en zelfs de bergen op gaan om daar te maaien. Maar als ze dat er voor over hebben dan krijg je er ook wat voor terug. Met andere woorden pas als je jezelf in spant om te zorgen voor hen die je zijn toevertrouwd dan krijg je er ook wat voor terug. Wij laten nog te veel mensen in honger en ellende verder creperen. Bij elke natuurramp is de zorg meer dan ooit nodig, blijft de armoede en de ellende vragen om onze aandacht. Willen wij er een hemel op aarde voor terugkrijgen dan zullen we ons dubbel moeten inspannen en ieder mee kunnen krijgen. Dat kan ook vandaag weer.