Numeri 5:11-31
11 ¶ De HEER zei tegen Mozes: 12 ‘Zeg tegen de Israëlieten: “Stel dat iemands vrouw hem ontrouw is geweest door overspel te plegen, 13 dat een ander gemeenschap met haar heeft gehad; haar man weet er niet van, het is niet aan het licht gekomen dat ze zich verontreinigd heeft, omdat ze niet betrapt is en door niemand is aangeklaagd.14 Wanneer zo’n man zijn vrouw, die zich verontreinigd heeft, in een vlaag van jaloezie wantrouwt, of wanneer iemand uit jaloezie zijn vrouw wantrouwt zonder dat ze zich verontreinigd heeft,15 dan moet die man met zijn vrouw naar de priester gaan en als offergave voor haar een tiende efa gerstemeel meenemen. Hij mag er geen olijfolie over gieten en er geen wierook op leggen, want het is een graanoffer dat uit jaloezie voortkomt, een graanoffer dat een zonde in herinnering brengt. 16 De priester laat de vrouw naar voren komen en brengt haar voor de HEER. 17 Hij vult een kom met heilig water en vermengt dat met stof dat op de vloer van de tabernakel ligt. 18 Nadat de priester de vrouw voor de HEER heeft gebracht, maakt hij haar hoofdhaar los en legt hij het herinneringsoffer, het graanoffer van de jaloezie, op haar handpalmen. Zelf heeft hij het bittere, vloekbrengende water in zijn hand. 19 Dan spreekt de priester deze bezwering over de vrouw uit: ‘Als niemand anders dan uw eigen man gemeenschap met u heeft gehad, als u zich als gehuwde vrouw niet verontreinigd hebt door overspel te plegen, dan zal dit bittere, vloekbrengende water u niet deren. 20 Maar als u zich als gehuwde vrouw verontreinigd hebt door overspel te plegen, als een ander dan uw eigen man gemeenschap met u heeft gehad, dan’ 21 zo spreekt de priester de bezwering en vervloeking over de vrouw uit-‘zal de HEER maken dat uw naam genoemd wordt in de vervloekingen die er bij uw volk worden uitgesproken: hij zal uw schoot laten verschrompelen en uw buik laten opzwellen.22 Wanneer dit vloekbrengende water in uw ingewanden komt, zwelt uw buik op en verschrompelt uw schoot.’ De vrouw zegt hierop: ‘Amen, amen.’23 Dan schrijft de priester deze vervloeking op een blad en lost hij het geschrevene op in het bittere water. 24 Dat bittere, vloekbrengende water moet hij de vrouw te drinken geven, zodat het in haar lichaam komt en zijn bittere uitwerking heeft. 25 De priester neemt het graanoffer van de jaloezie van haar handen, biedt het de HEER als offergave aan en brengt het naar het altaar. 26 Hij neemt er een handvol van af en verbrandt dat als teken van de hele offergave op het altaar. Vervolgens geeft hij de vrouw het water te drinken. 27 Als ze zich verontreinigd heeft en ontrouw is geweest aan haar man, zal het vloekbrengende water dat hij haar te drinken geeft in haar lichaam zijn bittere uitwerking hebben. Haar buik zal opzwellen en haar schoot verschrompelen, en de naam van die vrouw zal bij haar volk genoemd worden wanneer men iemand vervloekt. 28 Maar als de vrouw zich niet verontreinigd heeft, als ze rein is, blijft ze ongedeerd en kan ze nog zwanger worden. 29 Dit is het voorschrift voor gevallen van jaloezie, als een gehuwde vrouw zich verontreinigt door overspel te plegen, 30 of als een man zijn vrouw in een vlaag van jaloezie wantrouwt. De man moet de vrouw voor de HEER brengen en de priester moet dit voorschrift nauwgezet volgen. 31 De man gaat vrijuit, de vrouw moet boeten voor wat ze misdaan heeft.”’ (NBV)
Jaloezie is een verwoestend groen monster dat niet alleen relaties kan bedreigen maar zelfs levens kan kosten. Zelfs als mensen gescheiden zijn kan het aangaan van een nieuwe relatie door een van de partners leiden tot een alles verwoestende vorm van jaloezie. We doen net of relationeel of huiselijk geweld iets is van onze dagen. Niks er van, duizenden jaren voor onze jaartelling zocht men al naar wegen om het monster van Jaloezie te bestrijden. Vandaag lezen we de oplossing die het volk Israël er op had gevonden. De oplossing lijkt te liggen in een ingewikkeld ritueel. Heilig water en stof van de vloer komen er aan te pas, er moet graan worden verbrand. En uiteindelijk wordt er een vervloeking uitgesproken. Dat moet voldoende zijn om het monster van de jaloezie te bezweren. Of de vrouw blijft gezond en dus was er een onterechte jaloezie of de vrouw wordt ziek en dan moet worden aangenomen dat ze inderdaad overspel heeft gepleegd en kan ze alsnog doodvallen.
De eerste stap in de bestrijding van de jaloezie zoals die hier in Numeri wordt geschetst is het serieus nemen van de echtgenoot die zich bedrogen voelt. In onze dagen geldt het zelfde voor een vrouw die zich bedrogen voelt. Alleen maar zeggen dat iemand jaloers is en dat het dus terecht is dat helpt niet. Dan gaat degene die jaloers is geworden alleen maar harder zoeken naar bewijzen van het gelijk van de jaloezie. Dat serieus nemen is dus een voorwaarde om het monster te kunnen bestrijden. De tweede stap speelt zich af in de Tent der Ontmoeting, later dus in de Tempel. De vraag is of de man daar eigenlijk bij mag zijn en of hij niet buiten moet wachten tot het ritueel voltrokken is. Het “voor de HEER brengen” Zou er op kunnen duiden dat de vrouw in het Heilige, het eerste gedeelte van de Tabernakel en later de tempel wordt gehaald. Daar staat een altaar naast de tafel met broden en de zevenarmige kandelaar. Daar in het halfduister wordt haar haar losgemaakt, ze wordt als het ware in haar hemd gezet. Ze krijgt het graan in haar hand dat straks als rook tot God op zal stijgen en uiteindelijk krijgt ze het bittere water te drinken waardoor God zal uitmaken of de jaloezie terecht was of niet. Het lijkt wel voodoo, compleet met toverdrankjes.
Het lijkt allemaal nogal primitief. In het boek Spreuken wordt de jaloezie een dwaasheid genoemd en wordt opgemerkt dat een jaloerse echtgenoot zelfs geweld zal kunnen plegen tegen een vermeende minnaar van zijn vrouw. In onze dagen kennen we helaas genoeg gevallen van mannen die verdoofd door jaloezie mensen gedood hebben. Drama’s zijn het waarbij niet zelden onschuldigen ook het slachtoffer worden. Menig hulpverlener zal wensen dat er voor hen in onze dagen ook een dergelijk ritueel beschikbaar is waardoor duidelijk kan worden of jaloezie terecht is of niet. Alleen zeggen dat het onterecht is. Boos worden, en dat doet een vrouw die beschuldigd wordt van overspel, helpt ook al niet. Het wordt gezien als een verdediging tegen een terecht geuite beschuldiging. Serieus nemen van de jaloerse echtgenoot is ook in onze dagen een eerste stap. Proberen er achter te komen waar de jaloezie vandaan komt is de volgende stap. Deskundige gesprekshulp waar beiden aan mee doen kan een oplossing bieden. Maar dan moet iedereen in een vroeg stadium het daarop laten aankomen. In dit gedeelte uit Numeri stuiten we ineens op een diep menselijk probleem dat tot grote tragedies kan leiden. Maar we zien ook hoe geprobeerd wordt de problemen in de samenleving op een echt menselijke manier uit de wereld te helpen. Zelfs al zitten die problemen op je huid. Wij kunnen er soms nog veel van leren.