Spreuken 14.1-18
1 Vrouwe Wijsheid bouwt haar huis, Dwaasheid breekt het hare eigenhandig af. 2 Wie de juiste weg volgt, toont ontzag voor de HEER, wie verkeerde wegen gaat, minacht hem. 3 De woorden van een dwaas zijn een stok voor zijn hoogmoed, wat een wijze zegt, biedt veiligheid. 4 Als er geen runderen zijn, kan de voederbak leeg blijven, de kracht van ossen biedt een rijke oogst. 5 Een betrouwbare getuige spreekt de waarheid, een valse getuige strooit alleen maar leugens rond. 6 Een spotter zoekt naar wijsheid-tevergeefs, wie verstandig is, vindt zonder moeite kennis. 7 Blijf uit de buurt van een dwaas, er komt geen verstandig woord over zijn lippen. 8 Door zijn wijsheid weet de wijze welke weg hij moet gaan, dwazen bedriegen zichzelf met hun dwaasheid. 9 Wat dwazen verenigt, is hun wangedrag, oprechten waarderen elkaar. 10 Alleen je eigen hart kent je diepste verdriet, in je vreugde kan een ander niet delen. 11Â Het huis van goddelozen wordt verwoest, voorspoed is er voor de woning van oprechten. 12 Een mens denkt de juiste weg te gaan, terwijl die eindigt bij de dood. 13 Zelfs al lacht het hart, het lijdt pijn, vreugde eindigt altijd in verdriet. 14 Wie afdwaalt krijgt zijn verdiende loon, een goed mens wacht een betere beloning. 15 Wie onnozel is, hecht aan ieder woord geloof, wie verstandig is, let op elke stap. 16 Een wijze is voorzichtig, hij gaat het kwaad uit de weg, een dwaas is roekeloos, en waant zich nog veilig ook. 17 Wie onbesuisd is, handelt dwaas, wie berekenend is, maakt zich gehaat. 18 Dwaasheid wacht wie onbezonnen leeft, een verstandig iemand wordt gekroond met kennis.(NBV)
We kennen allemaal wel het verhaal over de drie eenheid, Vader, Zoon en Heilige Geest. Maar de Kerk heeft lang verzwegen dat daar nog een vierde bij hoort. Een vierde die zelfs een paar eigen Bijbelboeken heeft, Spreuken en Prediker. En nu we weer in Spreuken lezen moeten we het over haar maar eens hebben. Ja over haar, want de vierde persoon van de drie eenheid is een vrouw, Vrouwe Wijsheid. We hadden dat al kunnen weten toen we in de Vader een God hadden herkent die als een moeder zorgt voor haar kinderen en toen we de Zoon hadden ontmoet die als een moeder klaar zat aan de oever van het meer met geroosterde vis voor de volgelingen die na een nacht lang vissen eigenlijk nog niets gevangen hadden. Ook in de vertaling van het gedeelte dat we vandaag lezen heeft het vrouwelijke van wijsheid de neiging te verdwijnen.
Net als de Zoon kun je ook de Wijsheid van God navolgen en verwerven. Niet dat we daarin volmaakt kunnen worden, gelukkig niet, maar het begin van de Wijsheid is het ontzag voor de God van Israël, is dus ook het volgen van zijn, of haar, geboden, heb uw naaste lief als uzelf als de manier waarop het gebod God lief te hebben boven alles moet worden uitgevoerd. In de Heidense wereld waar Israël leefde waren vrouwelijke goden niet onbekend. Uit Sumer zijn verhalen gevonden over Nisaba, de godin van het graan en de wijsheid. Die godin bouwde huizen en steden. Daarbij moeten we niet denken aan stenen huizen en stenen steden maar aan kleine en grotere samenlevingen. We lezen ook hier in spreuken over de Wijsheid die bouwt en de dwaasheid die afbreekt. In Israël was de overtuiging gegroeid dat er maar één God kon zijn die alle machten en krachten in de wereld regeerde. Die God is de God van Israël en die God heeft dan ook de eigenschappen die de Wijsheid met zich mee brengt, bouwen en niet breken.
Wij kennen in onze dagen de Dwaasheid ten top die tot gewoon doen het tegen elkaar opzetten van bevolkingsgroepen rekent. Iedereen snapt dat gemeenschappen alleen gebouwd kunnen worden op basis van liefde en respect. Waar die verdwijnen ontstaan spanningen die uitlopen op geweld en in grotere verbanden op oorlog. Het tegen elkaar opzetten van bevolkingsgroepen is dus altijd Dwaasheid in welke vorm dat ook moge gebeuren. En de Wijsheid bouwt gemeenschappen op lezen we vandaag. Uitgangspunt voor gezinnen en samenlevingen moet dan ook de liefde voor elkaar zijn en het respect dat mensen verdienen die het goede willen doen. Met het goede het kwade bestrijden heeft Paulus ons voorgehouden en daarmee zou zelfs het hele Romeinse Keizerrijk veranderd kunnen worden. We geloven er nog steeds in dat de hele bewoonde wereld een wereld van recht en vrede zal kunnen worden onder de leiding van de God van Israël, daar waar zijn, of haar, Wijsheid erkenning krijgt. Voor die Wijsheid mogen we elke dag opnieuw op pad, door onze naasten lief te hebben als onszelf. Ook vandaag weer.