Spreuken 9:1-18
1 ¶ De wijsheid heeft zich een huis gebouwd, Haar zeven zuilen opgericht, 2 Haar vee geslacht, haar wijn gemengd, Haar dis ook bereid. 3 Nu laat ze haar dienstmaagden noden Op de hoogste punten der stad: 4 Wie onervaren is, kome hierheen, Wie onverstandig is, tot hem wil ik spreken. 5 Komt, eet van mijn spijzen, En drinkt van de wijn die ik mengde; 6 Laat de onnozelheid varen, opdat gij moogt leven, Betreedt de rechte weg van het verstand! 7 Wie een spotter vermaant, berokkent zich schande, En wie een booswicht bestraft, op hem komt een smet. 8 Ge moet geen spotter bestraffen, hij zal u erom haten, Bestraf een wijze, hij zal er u dankbaar voor zijn. 9 Deel mee aan een wijze: hij wordt nog wijzer, Onderricht een rechtvaardige: hij zal zijn inzicht verdiepen. 10 Ontzag voor Jahweh is de grondslag der wijsheid, Den Heilige kennen is inzicht. 11 Want door Jahweh worden uw dagen vermeerderd. Worden jaren van leven u toegevoegd. 12 Zijt ge wijs, ge zijt wijs tot uw eigen voordeel; Zijt ge eigenwijs, gij alleen moet ervoor boeten! 13 ¶ De dwaasheid is een wispelturige vrouw, Een verleidster, die geen schaamte kent. 14 Ze zit aan de deur van haar huis, In een zetel op de hoogten der stad; 15 Zij nodigt de voorbijgangers uit, Hen die recht huns weegs willen gaan: 16 Wie onervaren is, kome hierheen, Wie onverstandig is, tot hem wil ik spreken! 17 Gestolen water is zoet, Heimelijk gegeten brood smaakt lekker! 18 Maar men vermoedt niet, dat de schimmen daar wonen, Dat haar gasten diep in het dodenrijk komen! (NBV)
Wie een wijze berispt schenkt wijsheid. Het heeft dan ook niet zo veel zin om dwazen terecht te wijzen. De scheldwoorden tegen de dwazen vliegen ons om de oren, tevergeefs, de scheldwoorden onder het mom van vrijheid van meningsuiting sterken de dwazen in hun dwaasheid. Dwazen zijn overigens te herkennen aan het onrecht dat van de dwaasheid afdruipt. Zou God zelf de Wijsheid zijn? Het boek Spreuken zet ons met deze vraag vaak te kijk en ontmaskerd daarmee de dwaasheid van hen die over God menen te kunnen spreken. In het boek Spreuken wordt de Wijsheid consequent als vrouwelijk aangeduid. Er wordt zelfs gesproken over Vrouwe Wijsheid. In dit stuk ook, de vrouw van het aardse huis bereid een maaltijd, alles staat klaar om te komen eten, en wie inzicht heeft komt natuurlijk bij de wijsheid zich laven aan alles wat goed is.
Maar God is toch een man? God wordt vaak voorgesteld als een man dat is waar. In één van de beroemdste schilderingen die er naar de Bijbel zijn gemaakt, het plafond van de Sixtijnse Kapel geschilderd door Michel Angelo, is God een oude man met een baard die zijn hand naar de mens uitsteekt. Dat is een beeld dat Christelijke en soms ook Joodse gelovigen graag hanteren, maar het is niet het beeld dat de Bijbel schetst. Vanaf het begin dat er een volk met God op pad ging was de eerste afspraak dat er geen beelden van God gemaakt zouden worden. Het eerste dat fout ging was dan ook dat ze God gingen zien als een vruchtbaar kalf en daar een beeld van maakten. Het enige dat we in de Bijbel over God leren is dat God de mensen oneindig liefheeft en dat die mensen dat ook moeten doen. Dat het draait om het liefhebben van de mensen.
Er is een aardige uitleg in de Joodse godsdienst over de vraag waarom vrouwen geen deel hebben aan de dienst in de Synagoge. Vrouwen zo wordt gezegd kennen de Torah, de Wet van God, van nature, mannen moeten er hun hele leven voor studeren en snappen het dan nog niet. Alleen wijzen leren ervan berispt te worden. “Gestolen water is verrukkelijk, geroofd brood is een lekkernij” klinkt het. Verboden vruchten smaken het lekkerst. En dat gaat over de rijken die, door Vrouwe Dwaasheid verleid, tot hebzucht komen en winst op winst stapelen. Maar wat de een verdient moet de ander betalen en de vraag is niet hoe je het kan krijgen maar hoe je het eerlijk kan verdienen, ten koste van wie het eigenlijk gaat. Bij de bewegingen die pleiten voor een eerlijke handel zie je dat duidelijk. Kinderarbeid, slavenarbeid van kinderen, uitbuiting en exploitatie van vrouwen zijn de oorzaken van goedkope kleding, heerlijke chocolade, mobiele telefoons en noem maar op. Oorlog, hongersnood, vluchtelingen en asielzoekers zijn het gevolg en het is helemaal niet zo moeilijk in te zien dat eerlijk delen tot meer geluk en welvaart voert en dat genieten van gestolen goed je tot het dodenrijk doet afdalen. Gewoon vragen waar de spullen bij het grootwinkelbedrijf of de goedkope kledingwinkel vandaan komen dus.