Exodus 22:9-19
9 Wanneer iemand een ezel, rund, schaap of geit of welk dier dan ook aan een ander toevertrouwt, en het gaat dood of raakt gewond of wordt geroofd zonder dat er getuigen zijn, 10 en die ander zweert bij de HEER dat hij zich niet aan het bezit van de eigenaar vergrepen heeft, dan moet deze daar genoegen mee nemen en hoeft hem niets vergoed te worden. 11 Als vaststaat dat het dier gestolen is van de ander, moet deze het aan de eigenaar vergoeden. 12 Als het door een roofdier gedood is, moet hij dat bewijzen door hem het dode dier te brengen; hij hoeft het verscheurde dier niet te vergoeden. 13 Wanneer iemand een dier van een ander in bruikleen heeft en het raakt gewond of sterft terwijl de eigenaar er niet bij is, moet hij het dier volledig vergoeden. 14 Is de eigenaar er wel bij, dan is hij geen vergoeding verschuldigd. Was het dier gehuurd, dan is de schade bij de huurprijs inbegrepen. 15 Wanneer iemand een meisje dat nog niet uitgehuwelijkt is verleidt, moet hij de volle bruidsprijs betalen en met haar trouwen. 16 Mocht haar vader weigeren haar aan hem uit te huwelijken, dan moet hij een bedrag betalen dat overeenkomt met de bruidsprijs voor een maagd. 17 Een tovenares mag niet in leven blijven. 18 Wie gemeenschap heeft met een dier, moet ter dood gebracht worden. 19 Wie aan andere goden offers brengt, en niet uitsluitend aan de HEER, moet onder de ban worden geplaatst en gedood worden. (NBV)
Nog meer casuïstiek vandaag. Van allerlei op het oog heel verschillende zaken wordt verteld hoe daarbij te handelen. Wat moeten we er vandaag de dag mee zullen velen zicht afvragen. Eeuwen lang zijn de regels die we vandaag lezen gelezen alsof het wetten waren zoals we tegenwoordig ook wetten en regels hebben. We zijn vergeten dat we in het boek Exodus lezen. In dat boek wordt de weg beschreven die het volk Israël moest gaan van de slavernij in Egypte naar het land Kanaän dat hen gegeven zou worden als een land dat overvloeit van melk en honing. De regels die in het boek Exodus staan, dus ook de regels die we vandaag lezen, horen bij die weg. Elke dag moeten we allemaal een heleboel beslissingen nemen en welke beslissingen zijn nu de goede. We zouden zo graag beschikken over de kennis van goed en kwaad, maar we beseffen dat we daar eigenlijk maar weinig greep op hebben. Het verkrijgen van die kennis, het verkrijgen van de macht over goed en kwaad zou mensen goddelijk maken en het verhaal van de Bijbel leert ons dat het onze verhouding met de God van Israël stuk maakt en dat is toch zonde want die God schenkt ons een weg waar we zomaar gebruik van mogen maken en die ons draagt uit al die vele beslissingen in ons leven.
We zijn geen goden en als we zelf beslissingen nemen dan merken we dat we die soms ten goede nemen en soms heel erg fout kunnen doen. Niemand wil beslissingen nemen die andere mensen schade toebrengen. Maar vaak genoeg merken we achteraf dat we uit onwetendheid of onverschilligheid beslissingen hebben genomen die een ander toch schade hebben toegebracht. Als we dat toch geweten hadden, als we er toch bij stil hadden kunnen staan dan hadden we het vast wel anders gedaan. Maar ons eigen belang, of de situatie, of de druk die anderen op ons legden maakten dat we de beslissing namen die we genomen hadden. Wat is nu de weg van de God van Israël? Dat we de ander moeten liefhebben als onszelf. In het gedeelte dat we vandaag gelezen hebben gaat het om zorg en verantwoordelijkheid. Als een ander ons iets heeft toevertrouwd dan hebben we daar zorg voor te hebben en verantwoordelijkheid voor te nemen. Dat gaat heel ver. In onze dagen gaat het ook over de stad waar je te gast bent, het huis dat voor jou is opengesteld, het moois van een ander dat je mag bekijken. Daar heb je dus zorg voor en verantwoordelijkheid.
Maar dan duiken er vrouwen op waar je iets voor moet doen. Het zijn regels die voor mannen bestemd zijn, zo lijkt het. Sommige regels zijn cultuurbepaald. Een meisje trouwt in bij haar schoonfamilie. Het werk dat ze deed en dat wegvalt moet vergoed worden. In onze westerse cultuur kennen we dat niet meer. Maar als een meisje een vrouw geworden was dan bleef ze tot last van haar eigen familie en kon ze niet meer trouwen. Als haar ouders gestorven waren dan verviel ze tot armoede en tot prostitutie. Als ze trouwde en haar man zou overlijden dat was het de verantwoordelijkheid van de broers of neven van haar man haar tot vrouw te nemen en haar te behoeden voor armoede. Als je een meisje verleidt moet je er dus verantwoordelijkheid voor nemen. Mannen horen dus in onze dagen tegen abortus te zijn. Niet om het aan vrouwen te verbieden, maar om er voor te zorgen dat vrouwen niet in een situatie komen dat ze het zouden moeten overwegen. Wij spreken graag over de verantwoordelijkheid van vrouwen, maar de Bijbel spreekt over verantwoordelijkheid van mannen, misschien dat wij dat ook wat vaker moeten doen. Bedriegers en bedriegsters horen niet bij het volk, mensen die zich als dieren gedragen ook niet. Gelukkig dat we elke dag opnieuw onze verantwoordelijkheid en onze zorg voor de ander opnieuw op ons mogen nemen, ook vandaag dus weer.