Numeri 22:15-35
Ieder mens heeft een prijs. Je kunt je nog zo sterk voornemen om integer en eerlijk te blijven, er is een prijs die je kan overhalen. Soms is die prijs de angst voor pijn en dood, dictators maken daar graag gebruik van, maar veel vaker is de prijs zilver en goud. Als er genoeg zilver en goud wordt betaald dan geef je geheimen prijs waarvan je dacht dat die veilig bij je waren. Zo vergaat het ook met Bileam. Hoewel de God van Israël hem had verboden in te gaan op het verzoek Israël te vervloeken is de blanco cheque die hem wordt aangeboden toch voldoende voor Bileam om het verzoek nog eens in overweging te nemen en er een nachtje over te slapen. Dat spreekwoord komt dus uit dit Bijbelverhaal. En ja, als je je nu eens voorneemt niet anders te doen dan die God van je vraagt dan kun je toch je gang gaan?
Er werd en wordt vaak gedacht dat uiterlijke godsdienstplichten vervullen genoeg is om Christelijk te zijn. In de Rooms-Katholieke kerk betekende dat voor priesters de eucharistie vieren, ook al waren ze alleen, en hun superieuren gehoorzamen. Als dat voldoende is dan mag je best iets doen dat die superieuren niet zien en niet weten was dan de redenering. Zo ontstond een klimaat waar ook gemakkelijk misbruik van kinderen kon worden gemaakt. Natuurlijk weten we wel dat uiterlijke plichten eigenlijk niet belangrijk zijn en dat gehoorzaamheid soms zelfs heel erg verkeerd kan uitpakken maar je netjes gedragen, altijd vriendelijk zijn, niet schelden zijn nog steeds van die regels die de meest slechte praktijken met de mantel der liefde kunnen bedekken en daarmee in stand houden. De Bijbel schrijft toch heel andere zaken voor.
Bileam gaat dat merken. Met alle geweld wil hij op pad om het volk Israël te vervloeken. Als hij nu maar blijft luisteren naar die God van Israël dan moet dat toch lukken? Maar hij merkt dat met alle geweld niet altijd de juiste zaken te bereiken zijn. Het geweld dat hij tegen zijn eigen ezel gebruikt keert zich bijna tegen hem. Gehoorzaamheid had tot een ramp geleid, als de ezel gehoorzaam was geweest aan Bileam had het de profeet het leven gekost krijgt hij te horen. Een boodschapper van de God van Israël meldt hem dat. Die boodschapper wilde hem tegenhouden hoewel hij toestemming had om door te gaan. Die boodschapper gaat kennelijk ook wel eens tegen het besluit van God in.
We moeten leren dat al die keurige fatsoensregels er niet toe doen. Waar het om gaat is het effect dat het op mensen heeft. Doet het de armen goed of kunnen de armen doodvallen onder ons fatsoen. Die vraag mogen we onszelf dezer dagen ook stellen. Delen we genoeg van al onze rijkdom? Laten we niemand onnodig in eenzaamheid zitten ook al hoort het misschien niet om juist met die ene te delen en die andere uit te nodigen voor ons feest? We mogen best ons gang gaan, als we maar doen wat de God van Israël van ons vraagt, onze naaste lief te hebben als onszelf.