Deuteronomium 24:1-13
Soms zitten er addertjes onder het gras. Soms roept de Bijbel ons op om even meer na te denken dan dat we gewoon zijn te doen. We lezen vandaag een paar voorschriften uit het boek Deuteronomium. De toespraak van Mozes vlak voor het volk het land van melk en honing zou binnengaan. Hoe moet je je daar gedragen, hoe maak je van dat land een land van recht en vrede is de vraag die Mozes aan het volk voorlegt. Wij zijn de Romeinse wetgeving gewend met verboden en geboden, met uitleg door rechtbanken en het idee dat iedereen de wet moet kennen en bij overtreding gestraft kan worden. Maar de Bijbelse regels gaan over gedrag, over wat je tussen mensen kunt verwachten en wat er dus van jou verwacht wordt als je met anderen omgaat. En niet alleen van jou maar van je hele samenleving. Dan gaat het er om mensen tot hun recht te laten komen.
In het gedeelte dat we vandaag lezen gaat over eer en oneer. Wanneer kan een mens tot zijn of haar recht komen? Kan dat in geval van een gebroken relatie? Dat zou wel kunnen, dan moet je zo scheiden dat beide partners weer vrij zijn. Het zijn mannen die in de meeste samenlevingen de macht aan zich trekken, bepalend zijn voor wat er kan gebeuren. Aan de mannen die dat doen wordt dus een extra verantwoordelijkheid gegeven. Als ze willen scheiden moeten een scheidingsbrief opstellen. Ze moeten ook een reden hebben om te scheiden. Maar de adder onder het gras is dat de reden en de brief de vrouw niet mogen weerhouden weer een eigen leven op te bouwen, eventueel met een ander. En die reden voor scheiding moet een echte reden zijn, zo echt dat je niet opnieuw met die vrouw kan trouwen. Dat vereist dus een hele grote zorgvuldigheid. Zo groot dat in de praktijk een scheiding op die manier bijna niet mogelijk is. Eigenlijk alleen als beide partijen het met elkaar eens zijn, de vrouw moet immers bereid zijn de scheidingsbrief te aanvaarden.
Een zelfde zorgvuldigheid wordt gevraagd naar iemand met huidvraat. We weten nog steeds niet wat dat nu eigenlijk is geweest want ook huizen konden aan huidvraat lijden. Maar ook mensen en die kon je niet eenvoudig van je af stoten blijkt uit dit gedeelte, je hebt er een verantwoordelijkheid voor, je moet de voorschriften nauwkeurig nakomen. Als je dat weet te doen weet je dat ook te doen met iemand die een lening bij je heeft gesloten. Die geeft je zelf wel het onderpand dat er bij hoort, dat hoef je hem niet af te pakken. En als iemand alleen nog zijn overkleed heeft dan breng je dat terug voordat de nacht valt. Je hoeft een ander niet tot op het hemd uit te kleden zeggen we dan. In onze dagen gaat het niet aan mensen uit hun huis te zetten of het gas en licht af te snijden. Soms lijken de regels van de Bijbel vreemd en ver van ons af, maar als we de zorgvuldigheid herkennen die gevraagd wordt tussen mensen, zorgvuldigheid die komt uit het heb uw naaste lief als uzelf. Daar kunnen we elke dag opnieuw op letten, ook vandaag weer.